Sân chơi bóng đá mini 5 người đang ngày càng phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam. Để đảm bảo tính công bằng, an toàn và hấp dẫn cho các trận đấu, việc hiểu rõ luật thi đấu là điều vô cùng cần thiết. Bài viết này sẽ cung cấp một cái nhìn tổng quan và chi tiết về luật bóng đá sân 5 người, dựa trên các quy định được ban hành, nhằm giúp cả cầu thủ và ban tổ chức có cái nhìn toàn diện nhất về bộ luật này.
Nguồn gốc và cơ sở pháp lý của luật bóng đá sân 5 người
Luật bóng đá sân 5 người tại Việt Nam được ban hành nhằm thúc đẩy sự phát triển của bộ môn thể thao này trong cộng đồng. Cụ thể, Quyết định số 480/QĐ-UBTDTT-TT.II ngày 13 tháng 6 năm 1998 của Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Thể dục Thể thao tại Hà Nội đã chính thức phê chuẩn và ban hành bộ luật này. Quyết định này dựa trên các căn cứ pháp lý sau:
- Nghị định số 15/CP của Chính phủ ngày 2/3/1993 về nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm quản lý Nhà nước của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), các cơ quan cấp Bộ.
- Nghị định số 03/1998/NĐ-CP của Chính phủ ngày 6/1/1998 về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức bộ máy của Ủy ban Thể dục Thể thao.
- Yêu cầu phát triển và nâng cao trình độ môn bóng đá 5 người tại Việt Nam. Sự phát triển mạnh mẽ của bóng đá mini 5 người đã đặt ra nhu cầu cấp thiết về một bộ luật thống nhất và rõ ràng.
- Đề nghị của Chủ tịch Liên đoàn Bóng đá Việt Nam (VFF) và Vụ trưởng Vụ Thể thao thành tích cao II. Đây là sự phản ánh nhu cầu thực tiễn từ các tổ chức và cá nhân có liên quan trực tiếp đến hoạt động bóng đá trong nước.
Quyết định số 480/QĐ-UBTDTT-TT.II bao gồm 5 điều chính:
- Điều 1: Phê chuẩn việc ban hành Luật Bóng đá 5 người gồm 18 điều và một phụ lục (phiên bản dịch nguyên văn của Luật Bóng đá 5 người từ Liên đoàn bóng đá Quốc tế – FIFA) do Nhà xuất bản Thể dục thể thao xuất bản năm 1998. Đây là bước quan trọng để đảm bảo tính hợp pháp và sự tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế.
- Điều 2: Luật Bóng đá 5 người sẽ có hiệu lực trong các giải đấu bóng đá 5 người trên toàn quốc và các giải đấu quốc tế tại Việt Nam. Điều này đảm bảo tính thống nhất và công bằng trong tất cả các trận đấu.
- Điều 3: Các giải đấu bóng đá 5 người trên toàn quốc có thể phát động điều lệ phù hợp với hoàn cảnh cụ thể, nhưng không được vi phạm các điều quy định trong luật này. Điều này cho phép sự linh hoạt trong tổ chức giải đấu, nhưng vẫn đảm bảo tuân thủ luật cơ bản.
- Điều 4: Luật Bóng đá 5 người sẽ thay thế các quy định trước đây và có hiệu lực kể từ ngày ban hành. Điều này khẳng định tính pháp lý và tính chất bắt buộc của luật mới.
- Điều 5: Chỉ rõ trách nhiệm thực thi quyết định này thuộc về các cá nhân và đơn vị liên quan, từ đó đảm bảo sự giám sát và thực thi hiệu quả của bộ luật.
Quy định về sân thi đấu
Sân bóng đá mini 5 người có kích thước linh hoạt, tùy thuộc vào điều kiện cơ sở vật chất của từng địa điểm. Tuy nhiên, sân luôn phải có hình chữ nhật và tuân thủ các quy định về kích thước tối thiểu và tối đa sau:
- Chiều dài: Từ 25m đến 42m.
- Chiều rộng: Từ 15m đến 25m.
Đối với các trận đấu quốc tế, kích thước sân được quy định chặt chẽ hơn:
- Chiều dài: Từ 38m đến 42m.
- Chiều rộng: Từ 18m đến 22m.
Một điểm đáng lưu ý là nếu đường biên ngang có chiều rộng từ 15m đến 16m, bán kính cung tròn ở góc sân phải là 4m. Tuy nhiên, khoảng cách từ điểm phạt đền đến điểm giữa của đường cầu môn vẫn giữ nguyên là 6m.
Quy định về khung thành
Khung thành bóng đá sân 5 người có kích thước tiêu chuẩn:
- Cao: 2m
- Rộng: 3m
Lưới được gắn chắc vào cấu trúc phía sau khung thành. Khoảng cách từ mặt sân đến mép dưới xà ngang là 2m. Cột khung thành và xà ngang được làm bằng gỗ, kim loại hoặc vật liệu tổng hợp an toàn, có tiết diện vuông vức, không nhỏ hơn 10cm và không lớn hơn 12cm. Đường kẻ ngang giữa hai cột dày 8cm và cùng màu với các đường kẻ khác trên khung thành.
Quy định về bóng thi đấu
Bóng sử dụng trong các trận đấu bóng đá sân 5 người phải đáp ứng các tiêu chuẩn sau:
- Hình dạng: Hình tròn, làm bằng da hoặc chất liệu tổng hợp.
- Áp suất: Từ 400 đến 600 gr/cm².
- Chu vi: Từ 62cm đến 64cm.
- Khối lượng: Từ 400g đến 440g.
- Độ nảy: Từ 50cm đến 65cm khi thả rơi từ độ cao 2m.
Đối với các trận đấu quốc tế, bóng bắt buộc phải được FIFA kiểm định và có dấu hiệu nhận biết. Trong các trận đấu khác, có thể sử dụng các loại bóng tương đương, nhưng phải đảm bảo an toàn. Chỉ có trọng tài mới được phép thay đổi bóng trong suốt trận đấu.
Quy định về cầu thủ
Mỗi đội được phép có tối đa 5 cầu thủ trên sân, trong đó bắt buộc phải có 1 thủ môn. Số lượng cầu thủ dự bị tối đa là 7 người. Điểm đặc biệt của luật bóng đá sân 5 người là việc thay người không bị giới hạn và có thể thực hiện bất cứ lúc nào trong trận đấu.
Tất cả cầu thủ phải mặc đầy đủ áo, quần và giày thi đấu. Không được mang theo các vật dụng nguy hiểm. Thủ môn được phép mặc quần dài và phải mặc áo có màu sắc dễ phân biệt với các cầu thủ khác và trọng tài.
Quy định về vị trí và vai trò cầu thủ
Mặc dù không có vị trí cố định như trong bóng đá 11 người, nhưng các vị trí thông thường trên sân bóng đá 5 người bao gồm:
- Thủ môn: Bảo vệ khung thành, được phép dùng tay trong vòng cấm.
- Hậu vệ: Chịu trách nhiệm phòng ngự, ngăn chặn các đợt tấn công của đối phương.
- Tiền vệ: Kiến tạo lối chơi, hỗ trợ cả tấn công và phòng ngự.
- Tiền đạo: Nhiệm vụ chính là ghi bàn, tấn công khung thành đối phương.
Tuy nhiên, cầu thủ có thể thay đổi vị trí linh hoạt trong suốt trận đấu để thích ứng với tình huống thực tế.
Quy định về thay thế cầu thủ
Khi thay người, cầu thủ rời sân và cầu thủ vào sân phải thực hiện ở khu vực được trọng tài chỉ định. Cầu thủ vào sân chỉ được phép ra sân sau khi cầu thủ rời sân đã ra khỏi sân hoàn toàn. Bất kỳ cầu thủ nào cũng có thể thay thế thủ môn, nhưng phải thông báo cho trọng tài và thực hiện khi trận đấu tạm dừng.
Quy định về trọng tài và trợ lý trọng tài
Mỗi trận đấu bóng đá sân 5 người cần có ít nhất 2 trọng tài: 1 trọng tài chính và 1 trọng tài phụ. Họ có nhiệm vụ điều hành trận đấu, áp dụng luật thi đấu và xử lý các tình huống vi phạm. Trợ lý trọng tài hỗ trợ trọng tài chính trong các quyết định, như báo hiệu vi phạm, tính thời gian, ghi chép thẻ phạt, v.v…
Quy định về thời gian thi đấu
Thời gian thi đấu chính thức gồm 2 hiệp, mỗi hiệp 20 phút không ngừng đồng hồ. Giữa hai hiệp có thời gian nghỉ không quá 15 phút. Nếu sau 2 hiệp chính, tỷ số vẫn hòa, trận đấu sẽ bước vào hiệp phụ, mỗi hiệp 5 phút không ngừng đồng hồ. Nếu vẫn hòa sau hiệp phụ, sẽ tiến hành loạt sút luân lưu để xác định đội thắng cuộc.
Quy định về bàn thắng hợp lệ
Bàn thắng chỉ được công nhận khi đáp ứng đủ các điều kiện sau:
- Bóng hoàn toàn vượt qua vạch cầu môn, giữa hai cột dọc và dưới xà ngang.
- Đội ghi bàn không vi phạm luật thi đấu ngay trước và trong tình huống ghi bàn.
- Cầu thủ ghi bàn không phạm lỗi với đối phương.
Quy định về lỗi
Luật bóng đá sân 5 người quy định các loại lỗi sau:
Lỗi hành vi thiếu đạo đức
Các lỗi này bao gồm:
- Đánh đấm, cố ý xô đẩy đối phương.
- Nhổ nước bọt, có lời lẽ, hành động thiếu văn hóa.
- Phản ứng dữ dội với quyết định của trọng tài.
- Cố tình dùng tay chơi bóng (ôm bóng, đấm bóng, ném bóng bằng tay).
- Xoạc bóng trong hoặc ngoài tầm kiểm soát của đối phương.
Các lỗi này sẽ bị xử phạt bằng thẻ vàng, thẻ đỏ hoặc đuổi trực tiếp khỏi sân.
Lỗi trực tiếp
Đây là các lỗi xảy ra giữa cầu thủ với cầu thủ đối phương, ví dụ:
- Phạm lỗi với đối phương như đẩy, kéo, chặn người trái phép.
- Chơi nguy hiểm, có nguy cơ gây chấn thương cho đối phương.
Lỗi trực tiếp sẽ bị phạt trực tiếp tại chỗ hoặc phạt đền nếu xảy ra trong vòng cấm.
Lỗi gián tiếp
Đây là các lỗi liên quan đến kỹ thuật chơi bóng, ví dụ:
- Ném biên sai quy định (dùng tay, chân, đầu).
- Chạm bóng bằng tay (không phải thủ môn) trong vòng cấm.
- Việt vị.
Lỗi gián tiếp được xử lý bằng đá phạt gián tiếp.
Lỗi tổng hợp
Luật bóng đá sân 5 người quy định về lỗi tổng hợp là việc tính tổng các lỗi dẫn đến phạt trực tiếp. Lỗi tổng hợp được tính cộng dồn trong từng hiệp, mỗi bên khi đạt 5 lỗi tổng hợp sẽ phải chịu 1 quả phạt trực tiếp có hàng rào 5m. Từ lỗi tổng hợp thứ 6 trở đi, đội phạm lỗi sẽ không được phép làm hàng rào.
Hình thức xử phạt
Tùy thuộc vào loại lỗi, trọng tài sẽ áp dụng các hình thức xử phạt sau:
- Đá phạt trực tiếp: Áp dụng cho lỗi trực tiếp, tại chỗ xảy ra lỗi.
- Đá phạt gián tiếp: Áp dụng cho lỗi gián tiếp, tại chỗ xảy ra lỗi.
- Đá góc: Khi bóng chạm cầu thủ phòng ngự và ra biên ngang cuối sân.
- Phạt đền: Khi xảy ra lỗi trong vòng cấm địa đội phòng ngự.
- Ném biên: Khi bóng ra ngoài biên dọc hoặc bóng chạm trần nhà (nếu thi đấu trong nhà). Ném biên được thực hiện bằng hai tay, bóng được ném từ sau đầu.
Ngoài ra, trọng tài có thể rút thẻ vàng (cảnh cáo) hoặc thẻ đỏ (truất quyền thi đấu) đối với cầu thủ vi phạm.
Các quy định khác
- Khi đối phương có bàn thua, bóng được phát từ giữa sân.
- Khi bắt đầu hiệp đấu hoặc sau bàn thắng, bóng được phát từ giữa sân.
- Khi có vi phạm kỹ thuật hoặc lỗi, bóng được đá lại từ vị trí ban đầu.
Luật bóng đá sân 5 người, được ban hành dựa trên cơ sở pháp lý vững chắc và tham khảo luật bóng đá quốc tế, nhằm tạo nên một sân chơi công bằng, an toàn và hấp dẫn. Việc thấu hiểu và tuân thủ các quy định trong luật này là trách nhiệm của cả cầu thủ và ban tổ chức, góp phần xây dựng một cộng đồng bóng đá mini 5 người phát triển mạnh mẽ tại Việt Nam.
