Hiểu rõ luật bóng đá là điều vô cùng quan trọng đối với bất kỳ cầu thủ nào, từ nghiệp dư đến chuyên nghiệp. Luật lệ của môn thể thao vua này phức tạp và chi tiết, bao gồm nhiều quy định về sân đấu, trang thiết bị, hành vi của cầu thủ, trọng tài và cách thức xử lý các tình huống trên sân. Bài viết này Thể Thao Trực Tiếp sẽ tóm tắt 17 quy định quan trọng trong luật bóng đá mà mọi cầu thủ cần nắm vững trước khi bước ra sân cỏ. Việc hiểu rõ các quy tắc này sẽ giúp bạn chơi bóng công bằng, hiệu quả và tránh những sai phạm không đáng có.
Luật bóng đá là bộ quy tắc thống nhất được áp dụng trong tất cả các trận đấu, do Ủy ban Bóng đá Quốc tế (IFAB – International Football Association Board) ban hành. Những quy định này được sử dụng trên phạm vi toàn cầu, là kim chỉ nam cho cầu thủ, huấn luyện viên, trọng tài và cả người hâm mộ để đảm bảo các trận đấu diễn ra công bằng, minh bạch.
Luật bóng đá số 1: Sân bóng
Sân bóng đá là một không gian hình chữ nhật, nơi diễn ra các trận đấu. Theo tiêu chuẩn, sân có chiều dài 105m và chiều rộng 68m. Hai đường biên dài theo chiều dọc được gọi là đường biên dọc, trong khi hai đường ngắn hơn theo chiều ngang được gọi là đường biên ngang.
Ở giữa sân, một đường thẳng kẻ ngang chia sân thành hai phần bằng nhau gọi là đường giữa sân. Mỗi đội sẽ bảo vệ một nửa sân của mình và tấn công vào nửa sân đối phương.
Vòng tròn trung tâm có bán kính 9m15 được kẻ tại giữa sân, với điểm phát bóng nằm chính xác tại tâm của vòng tròn.
- Khu cầu môn: Nằm ở giữa mỗi đường biên ngang, đây là nơi đặt khung thành, có kích thước ngang 7,32m và cao 2,44m.
- Khu vực cấm địa (16m50): Bao quanh khung thành, đây là vùng thủ môn được phép dùng tay chơi bóng. Nếu cầu thủ phòng ngự phạm lỗi trong khu vực này, đội đối phương sẽ được hưởng quả phạt đền (penalty) từ chấm 11m, nằm giữa và cách khung thành 11m.
- Khu vực 5m50: Là vùng nhỏ hơn gần khung thành, nơi thực hiện các cú phát bóng lên.
- 4 chấm phạt góc: Nằm ở bốn góc sân, dành cho các tình huống phạt góc.
Sân bóng đá tiêu chuẩn thường được phủ cỏ tự nhiên hoặc cỏ nhân tạo, với yêu cầu phải có màu xanh lá cây, đảm bảo tính thẩm mỹ và điều kiện thi đấu tốt nhất.
Luật bóng đá số 2: Quả bóng
Quả bóng đá có hình cầu và được làm từ da hoặc các chất liệu tương đương. Bóng được phân thành 5 kích cỡ, đánh số từ 1 đến 5.
Trong các trận đấu chuyên nghiệp, bóng cỡ số 5 được sử dụng làm tiêu chuẩn. Đây là loại bóng dành cho cầu thủ từ 15 tuổi trở lên, với các thông số cụ thể:
- Trọng lượng: Từ 410 đến 450g.
- Chu vi: Từ 68 đến 70cm.
- Áp suất: Từ 0,6 đến 1,1 atm.
Các kích cỡ bóng nhỏ hơn được thiết kế phù hợp cho các giải đấu trẻ em, điều chỉnh theo từng độ tuổi để đảm bảo an toàn và thuận tiện khi chơi.
Luật bóng đá số 3: Số lượng người thi đấu
Một trận đấu bóng đá tiêu chuẩn bao gồm 22 cầu thủ trên sân, chia đều thành hai đội, mỗi đội có 10 cầu thủ và 1 thủ môn. Nếu một đội có ít hơn 7 cầu thủ trên sân, trận đấu sẽ không thể tiếp tục.
Theo quy định của Liên đoàn Bóng đá Thế giới (FIFA), mỗi đội được phép thay tối đa 3 cầu thủ trong các trận đấu chính thức, bao gồm cả thủ môn. Điều này giúp các cầu thủ mệt mỏi hoặc bị chấn thương có thể được thay thế bởi cầu thủ dự bị.
Trong các giải đấu dành cho cầu thủ trẻ, số lượng người thay thế có thể tăng tùy vào quy định của giải đấu. Đối với các trận đấu giao hữu, số lần thay người không bị giới hạn. Tuy nhiên, một khi cầu thủ đã rời sân, họ sẽ không được trở lại thi đấu trong cùng trận.
Luật số 4: Các trang bị của cầu thủ
Giày là trang bị không thể thiếu đối với mọi cầu thủ bóng đá. Trong các trận đấu 11 người, giày đá bóng chuyên dụng là bắt buộc. Bên cạnh đó, cầu thủ cần mang vớ (tất) và sử dụng bảo vệ ống chân, đảm bảo phần vớ che phủ hoàn toàn bảo vệ này.
Đồng phục của các cầu thủ bao gồm quần ngắn và áo (ngắn tay hoặc dài tay). Thủ môn sẽ mặc trang phục riêng biệt để dễ nhận diện, bao gồm quần áo (dài hoặc ngắn) và găng tay. Để phân biệt, hai đội thi đấu phải có màu sắc trang phục khác nhau rõ rệt.
Trọng tài sẽ thực hiện kiểm tra trang bị của từng cầu thủ trước khi trận đấu bắt đầu. Nếu không đáp ứng đầy đủ yêu cầu, cầu thủ sẽ không được phép thi đấu.
Luật bóng đá thứ 5: Trọng tài chính
Trong mỗi trận bóng tiêu chuẩn, sẽ có một trọng tài chính chịu trách nhiệm giám sát trận đấu. Trọng tài chính là người có quyền lực cao nhất trên sân, đảm bảo các cầu thủ tuân thủ luật lệ và trận đấu diễn ra công bằng.
Trọng tài có quyền đưa ra các quyết định cuối cùng, và lời nói của họ được xem như luật trên sân. Việc tranh cãi hoặc không tuân theo quyết định của trọng tài có thể dẫn đến việc nhận thẻ phạt, bao gồm thẻ vàng hoặc thẻ đỏ.
Trang phục của trọng tài bao gồm áo, quần, giày và vớ, với màu sắc khác biệt rõ ràng so với hai đội bóng nhằm tránh nhầm lẫn. Trọng tài cũng được trang bị còi để kiểm soát trận đấu, cùng các thẻ vàng và thẻ đỏ để xử phạt khi cần thiết, đặc biệt trong các tình huống phạm lỗi nghiêm trọng.
Luật thứ 6: Trợ lý trọng tài
Trợ lý trọng tài có nhiệm vụ hỗ trợ trọng tài chính trong việc điều khiển trận đấu. Thường sẽ có hai trợ lý trọng tài đứng ở hai đường biên của sân, mỗi bên thuộc phần sân của một đội. Họ còn được gọi là trọng tài biên. Cả hai trợ lý trọng tài đều mặc trang phục giống trọng tài chính nhưng không mang còi.
Thay vì còi, trọng tài biên sử dụng một chiếc cờ tam giác có cán. Khi có cầu thủ vi phạm luật, họ sẽ phất cờ để thông báo cho trọng tài chính. Họ cũng chịu trách nhiệm kiểm tra xem bóng có ra ngoài sân hay không, hoặc có đi vào khung thành của hai đội hay không.
Luật thứ 7: Thời gian của mỗi trận đấu
Trong một trận đấu bóng đá tiêu chuẩn, thời gian thi đấu chính thức là 90 phút, chia thành hai hiệp, mỗi hiệp kéo dài 45 phút. Mỗi đội sẽ chơi ở một bên sân trong hiệp đầu tiên và sẽ đổi sân ở hiệp thứ hai.
Giữa hai hiệp có khoảng nghỉ 15 phút, để các cầu thủ có thời gian nghỉ ngơi và nhận chỉ đạo từ huấn luyện viên. Trận đấu có thể bị gián đoạn do chấn thương của cầu thủ hoặc bóng ra ngoài biên. Trong những trường hợp này, trọng tài sẽ cộng thêm thời gian bù giờ vào cuối mỗi hiệp sau khi thời gian chính thức kết thúc.
Thời gian bù giờ sẽ được thông báo bằng bảng báo trong những phút cuối của mỗi hiệp.
Trong các trận đấu loại trực tiếp, nếu kết quả sau 90 phút thi đấu chính thức và thời gian bù giờ vẫn hòa, sẽ có thêm hiệp phụ. Hiệp phụ kéo dài tổng cộng 30 phút, chia thành hai hiệp 15 phút, và các đội sẽ thay sân ngay sau mỗi hiệp phụ mà không nghỉ.
Luật bóng đá số 8: Quy định về việc bắt đầu hoặc tái khởi động một trận bóng
Trước mỗi hiệp đấu, hai đội sẽ thực hiện phát bóng để bắt đầu trận đấu. Nếu đội A phát bóng ở hiệp 1, thì đội B sẽ là đội phát bóng ở hiệp 2. Quyền phát bóng thường được xác định thông qua việc tung đồng xu.
Mỗi đội sẽ chọn một mặt của đồng xu, và đội nào thắng sẽ có quyền quyết định phát bóng trước hoặc để đối phương phát bóng trước. Quả phát bóng sẽ được thực hiện tại chấm phát bóng ở giữa sân. Nếu đội nào bị ghi bàn, đội đó sẽ có quyền phát bóng lại để tiếp tục trận đấu.
Luật bóng đá thứ 9: Quy định bóng trong cuộc và bóng ngoài cuộc
Bóng trong cuộc là trạng thái bình thường của trận đấu, khi quả bóng di chuyển trên sân và được các cầu thủ của hai đội điều khiển. Quả bóng sẽ được coi là ngoài cuộc trong ba trường hợp.
Thứ nhất, khi bóng đi vào khung thành của một trong hai đội. Thứ hai, khi bóng đi ra ngoài hai đường biên dọc hoặc đường biên ngang. Cuối cùng, khi trọng tài thổi còi tạm dừng trận đấu vì bất kỳ lý do nào. Sau khi trận đấu được tiếp tục, trọng tài sẽ ra hiệu để bóng được đưa vào cuộc trở lại như bình thường.
Luật bóng đá thứ 10: Cách tính bàn thắng
Mục tiêu trong bóng đá là ghi bàn vào lưới đối thủ và ngăn không cho đối thủ ghi bàn. Một bàn thắng được tính khi quả bóng hoàn toàn vượt qua vạch cầu môn của đối phương một cách hợp lệ. Khi trận đấu kết thúc, đội nào ghi được nhiều bàn thắng hơn sẽ giành chiến thắng.
Mục tiêu chung của các cầu thủ là ghi bàn vào lưới đối phương, đây là mục tiêu chính trong mỗi trận đấu của hai đội.
Luật bóng đá số 11: Việt vị
Việt vị là một lỗi phổ biến trong bóng đá, đặc biệt trong các tình huống tấn công. Một cầu thủ sẽ bị thổi phạt việt vị nếu vi phạm các quy định sau:
Cầu thủ sẽ bị coi là rơi vào vị trí việt vị khi bất kỳ bộ phận nào của cầu thủ này ở phần sân đối phương và gần vạch cầu môn đối phương hơn cả bóng lẫn cầu thủ phòng ngự cuối cùng (không tính thủ môn). Tuy nhiên, nếu cầu thủ đứng ở vị trí này nhưng không tham gia vào tình huống tấn công, thì sẽ không bị thổi phạt việt vị.
Luật số 12: Các hành vi phạm luật trong bóng đá
Khi các cầu thủ vi phạm các quy định trong trận đấu, trọng tài sẽ thổi phạt. Đội bị phạm lỗi sẽ được hưởng một quả đá phạt. Các lỗi sau đây sẽ bị phạt bằng đá phạt:
- Nhảy vào người đối phương không đúng luật.
- Đá hoặc cố ý đá vào đối phương.
- Xô đẩy đối phương.
- Chèn vào người cầu thủ đối phương.
- Đánh hoặc cố ý đánh vào người đối phương bằng bất kỳ bộ phận nào (bao gồm cả đầu).
- Ngáng chân hoặc cố ý ngáng chân đối phương.
- Xoạc chân đối phương không đúng luật.
- Phun nước bọt vào đối phương.
- Cầu thủ cố tình chơi bóng bằng tay.
- Gây nguy hiểm cho cầu thủ đối phương.
- Ngăn cản trái phép đối phương.
- Cản trở tình huống phát bóng của thủ môn đối phương.
- Giành bóng khi thủ môn đối phương đã kiểm soát bóng bằng tay.
Ngoài việc bị phạt, cầu thủ phạm lỗi có thể nhận thẻ vàng hoặc thẻ đỏ từ trọng tài. Thẻ vàng là hình thức cảnh cáo khi cầu thủ phạm các lỗi sau:
- Hành vi phi thể thao (ở mức độ nhẹ).
- Không chấp hành phán quyết của trọng tài.
- Liên tục phạm luật khi thi đấu.
- Làm gián đoạn hoặc làm chậm việc đưa bóng vào cuộc (câu giờ).
- Không tuân thủ khoảng cách cần thiết khi thực hiện đá phạt hoặc ném biên.
- Vào sân thi đấu mà không có sự cho phép của trọng tài.
- Cố ý rời sân thi đấu mà không có sự cho phép của trọng tài.
- Chơi bóng bằng tay cố ý (tùy tình huống).
Thẻ đỏ là hình thức kỷ luật nặng nhất mà trọng tài có thể áp dụng. Cầu thủ nhận thẻ đỏ sẽ bị truất quyền thi đấu ngay lập tức và đội không thể thay thế cầu thủ đó. Nếu một cầu thủ nhận 2 thẻ vàng trong trận đấu, thì cũng sẽ bị truất quyền thi đấu giống như nhận một thẻ đỏ. Thẻ đỏ được sử dụng trong các trường hợp sau:
- Chơi xấu một cách nghiêm trọng.
- Có hành vi bạo lực trên sân bóng.
- Nhổ nước bọt vào đối thủ hoặc bất kỳ người nào trên sân.
- Ngăn cản đối phương ghi bàn không đúng luật.
- Cố tình chơi bóng bằng tay trong vòng cấm địa hoặc để ngăn đối phương ghi bàn.
- Sử dụng lời nói, hành vi có tính chất thóa mạ trên sân bóng.
Luật bóng đá số 13: Đá phạt
Đá phạt được thực hiện khi đội bạn bị phạm lỗi bởi đối thủ. Quả bóng sẽ được đặt đứng yên trên sân, và đội phạm lỗi phải giữ khoảng cách nhất định. Trọng tài sẽ ra hiệu để bạn thực hiện quả đá phạt.
Có hai loại đá phạt: đá phạt trực tiếp và đá phạt gián tiếp. Đá phạt trực tiếp cho phép bạn ghi bàn vào lưới đối thủ chỉ sau một cú chạm bóng. Trong khi đó, quả đá phạt gián tiếp yêu cầu ít nhất hai cầu thủ phải chạm bóng trước khi bóng có thể đi vào khung thành.
Luật số 14: Phạt Penalty
Phạt Penalty (hay còn gọi là phạt đền, phạt 11m) là một tình huống đá phạt đặc biệt. Khi đội bạn bị đối phương phạm lỗi trong vòng cấm địa, đội bạn sẽ được hưởng phạt penalty.
Quả đá phạt này sẽ được thực hiện tại chấm penalty, và cầu thủ thực hiện phải được chỉ định rõ ràng. Đội phạm lỗi không được phép tạo hàng rào chắn trước khung thành.
Chỉ có thủ môn của đội phòng ngự được phép ngăn cản cú sút penalty. Thủ môn phải đứng trên vạch cầu môn cho đến khi bóng được sút đi mới có quyền di chuyển. Các cầu thủ khác, ngoài thủ môn và cầu thủ thực hiện đá phạt, phải đứng ngoài vòng 16m50 trong khi quả phạt penalty được thực hiện.
Luật bóng đá thứ 15: Ném biên
Ném biên là một kỹ thuật quan trọng trong bóng đá, và nó được sử dụng để khôi phục tình huống chơi khi bóng đã lăn ra ngoài đường biên ngang. Để thực hiện cú ném biên, cầu thủ phải tuân thủ quy định là sử dụng cả hai tay, ném bóng từ trên cao qua đầu, hướng về phía sân chơi. Khi thực hiện kỹ thuật này, cầu thủ cần chú ý tới vị trí của các đồng đội và đối thủ để có thể chuyền bóng hiệu quả nhất.
Luật thứ 16: Quy định về phát bóng
Phát bóng là một phương thức nhằm khởi đầu hoặc tái khởi động cuộc chơi trong trận đấu. Để thực hiện phát bóng, cầu thủ cần đứng ở khu vực vòng tròn giữa sân, nơi mà bóng phải được đặt ở vị trí yên tĩnh, không di chuyển. Sau đó, cầu thủ sẽ sử dụng chân của mình để đá bóng qua đường chính giữa sân, nhằm đưa bóng vào cuộc và bắt đầu trận đấu một cách hợp lệ.
Luật thứ 17: Phạt góc
Quá trình thực hiện phạt góc sẽ diễn ra khi bóng đã vượt qua đường biên ngang sau khi một cầu thủ thuộc đội phòng ngự là người chạm bóng cuối cùng. Đội phòng ngự được yêu cầu thực hiện quả phạt góc từ khu vực ở góc sân, tức là tại vị trí mà bóng đã rời khỏi sân thi đấu.
Kết luận
Hiểu biết sâu sắc về luật bóng đá là yếu tố then chốt để trải nghiệm trận đấu hấp dẫn và có tính công bằng. Bài viết này chỉ tóm tắt những quy định luật bóng đá cơ bản, việc nghiên cứu kỹ luật bóng đá một cách chi tiết sẽ giúp cầu thủ chơi tốt hơn, hiểu rõ hơn về những tình huống phức tạp và góp phần tạo nên một trận đấu bóng đá chuyên nghiệp hơn. Hãy luôn tuân thủ luật lệ để đảm bảo tính công bằng và tinh thần thể thao cao thượng trên sân cỏ.
